Lang geleden kreeg ik de vraag wat er op mijn grafsteen zou staan, als ik die dag zou overlijden. ‘Dapper ging zij door’, was mijn onmiddellijke antwoord. Toen kreeg ik de vraag wat ik graag zou wíllen dat er op mijn grafsteen stond, aan het eind van mijn leven. ‘Zij heeft met volle teugen geleefd’, zei ik daarop. Nog een kleine grote stap te zetten in dit leven.
Kleven
Twee weken geleden stond ik voor een uitverkochte zaal in Lux Nijmegen, in een programma over de dood. Ik hield een Death Cafe, een gespreksvorm waarbij de deelnemers hun ervaring met de dood delen. De mensen die voor mij het podium hadden betreden, waren experts op het gebied van de dood: geestelijk verzorgers, psychologen en artsen. Wat heb jij met de dood, vroeg een van hen na afloop. Het kleeft een beetje aan me, zei ik. Maar dat doet het aan iedereen. Want als het aankomt op de dood, zijn wij allemaal onze eigen expert. Toch wil ik me even uitspreken, over wat er dan kleeft.
Stilte
Twee maanden geleden overleed mijn stokoude oma. Ik zat naast haar bed toen haar leven stopte. Ik was gekomen omdat ik voelde dat ze ging, maar toen ik daar zat en haar broze ademhaling volgde, voelde het als een eindeloze vlakte waarin ze nog heel lang kon blijven. Tot het zachtjes ophield. Gewoon ophield. Wat was ik onder de indruk van haar stille vertrek, wat was ik dankbaar dat ik daar bij mocht zijn.
Nieuw
Op 11 februari 1995, vandaag 24 jaar geleden, was ik heel dicht bij mijn eigen dood. Ik weet daar niets meer van, wat wil zeggen dat het grote niets al even begonnen was. Maar iets in mij is omgedraaid, vlak voordat dat niet meer kon. Het leven voelde daarna als een nieuw gebied, de dood was een beetje vertrouwd geworden. Gewoon, de laatste halte van je leven. Sindsdien is de dood op 11 februari altijd dichterbij. Dan trek ik een extra trui aan, of schrijf ik een blog.
Vergeten
Soms spelen we een spelletje, in de auto. Dan noem ik namen van bekende mensen en vraag ik of ze dood zijn. Mies Bouwman? Boudewijn de Groot? Ruud Lubbers? Het grappige is dat ik het vaak niet weet, en dat het eigenlijk ook niet uitmaakt. De vriendin die ik ooit verloor, is niet meer hier- maar zo springlevend als ik aan haar denk. Dus wanneer stopt je leven eigenlijk? Ben je er niet gewoon nog, als je niet vergeten bent? Afscheid nemen doet pijn, maar de dood op zich, is dat ook erg? Het zijn van die vragen.
Deksel
‘Zij heeft met volle teugen geleefd’, dat is dus het plan. En daar stond ik op dat podium, met de dood in het midden. Het klopte als nooit tevoren. Want de dood een beetje toelaten, samen de deksel een stukje optillen en kijken wat daaronder zit, dat verbindt niet alleen, het brengt ook nog licht in je leven.
_____________________________________________________________________
Wat zou er op jouw grafsteen staan, als vandaag je laatste dag zou zijn? Op zondagmiddag 24 februari houd ik een Death Cafe in Nijmegen- voor iedereen die nieuwsgierig is, of toe is een frisse kijk op het leven. Er is nog plek! Aanmelden kan door een mailtje te sturen naar jesse@onderwoorden.nu.
Recente reacties